Jodłowa – pięknie położona wieś na Pogórzu Ciężkowickim w powiecie dębickim, siedziba gminy. Chociaż najstarsze wzmianki o Żydach w Jodłowej pochodzą z XVIII w to regularne osadnictwo rozpoczęło się dopiero wiek później. Żydzi w Jodłowej nie stanowili znacznej części mieszkańców toteż i cmentarz żydowski duży nie jest ani bardzo stary bo powstał w XIX w. na terenie wsi Wisowa (dziś przysiółek).
Teren cmentarza ogrodzono płotem z żerdzi. Okres II wojny światowej nekropolia przetrwała bez uszczerbku, zniszczenia przyniósł dopiero okres powojenny kiedy to miejscowa ludność wykorzystywała macewy do celów budowlanych. Dziś teren cmentarza porasta gęsty las i krzewy jeżyny choć ostatnio widoczne efekty przynoszą próby jego oczyszczenia. Macew nie zachowało się wiele, zdecydowana większość z nich leży zarosła mchem. Na niektórych zachowały się jeszcze inskrypcje a także ornamentyka i typowa symbolika.
Stan cmentarza poprawił się w latach 2012 – 2013. Wiele wniosła inwentaryzacja z października 2012 dokonana przez grupę studentów z sekcji żydowskiej Bliskowschodniego Koła Naukowego w Instytucie Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ razem z opiekunem, dr Danielem Starzyńskim, przy współpracy Urzędu Gminy oraz Fundacji „Pamięć, Która Trwa”.
Zebrano informacje o 20 macewach wcześniej oczyściwszy je z mchu i ziemi. Najstarsza odczytana pochodzi z 1837 r. Odkryto również nagrobek rabina Jodłowej Pinchasa Elimelecha, zmarłego w 1914 r. oraz jego córki Chaji, zmarłej w 1928 r. Kolejne prace przeprowadzono w maju 2013 inwentaryzując kolejne 19 macew oraz 6 listopada tego samego roku odkrywając kilkanaście następnych.[2] Kilka dni później odwiedziłem cmentarz w gęstej mgle, efektem czego jest ostatnia część fotoreportażu.
Cmentarz trudno jest odnaleźć. Z drogi Jodłowa – Ryglice należy kierować się wg znaku na Wisową. Na rozstaju dróg w pobliżu przystanku autobusowego należy skręcić w lewo. Kiedy wąską drogą dotrzemy do polany z kilkoma zabudowaniami należy skręcić w prawo w leśny dukt (tu już raczej pieszo). Cel osiągniemy po ok. 400 m. Lepiej się wybrać w okresie bezlistnym.
Do Jodłowej warto wybrać się nie tylko na kirkut, ale także na dwa cmentarze z I wojny światowej. Jest to naprawdę ładna miejscowość z górzystym krajobrazem Pogórza Ciężkowickiego. Może będąc na wzgórzu Wisowa będziesz miał szczęście i zobaczysz panoramę Tatr?
English: The old jewish cemetery in Jodlowa (Name in English: Yodlova), Jodłowa (Pol), Yodlava (Yid), יאדלובה-Hebrew is a village in Dębica County (Podkarpackie province of Poland, between Tarnow and Jaslo, ), historical-cultural region: Eastern Galicia.
[1] więcej informacji na temat historii społeczności żydowskiej w Jodłowej: www.sztetl.org.pl
[2] informacje ze strony www.fpkt.org.pl
Mirosław Bystrek
złamane drzewo – symbol przerwanego życia
ptaki adorujące świecznik, ptaki umieszczano często na grobach kobiet o imionach Fajga lub Cipora, kóre w językach jidysz i hebrajskim oznaczają ptaka
Świecznik występuje przeważnie na grobach kobiet, to do nich należy zapalanie i błogosławieństwo świateł szabatu
Korona – najczęściej występuje w kontekście „korony dobrego imienia” ale także czasem jako „korona tory” przeważnie na nagrobkach mężczyzn
motyw rośliny wyrastającej z donicy
lew – może się odnosić do nazwiska lub imienia zmarłego, u dołu po lewej skrót formuły pogrzebowej „tu został pochowany”
winne grono – symbol przynależności do narodu wybranego, także przynależności zmarłego do grona zbawionych, może też symbolizować obfitujące w łaski Boże życie
siedmioramienny świecznik – menora, w przeciwieństwie do innych świeczników występuje także na grobach mężczyzn
1 komentarz do “Jodłowa cmentarz żydowski (kirkut) – old jewish cemetery.”
Marta
Tego szukałam! Interesuję się tematyką żydowską i obecnie poszukuję cmentarzy na terenie podkarpacia, o których właściwie się nie słyszy. Zastanawiam się jak można uczcić i wyróżnić takie miejsca pamięci. Dobrze byłoby stworzyć coś w rodzaju ,,ścieżki” cmentarzy żydowskich, by każdy mógł poznać historię tych miejsc. Dziękuję za piękne zdjęcia okraszone odpowiednim komentarzem.
Tego szukałam! Interesuję się tematyką żydowską i obecnie poszukuję cmentarzy na terenie podkarpacia, o których właściwie się nie słyszy. Zastanawiam się jak można uczcić i wyróżnić takie miejsca pamięci. Dobrze byłoby stworzyć coś w rodzaju ,,ścieżki” cmentarzy żydowskich, by każdy mógł poznać historię tych miejsc. Dziękuję za piękne zdjęcia okraszone odpowiednim komentarzem.