Brzostek, powiat dębicki. Przed II wojną światową blisko jedną trzecią mieszkańców tego miasteczka stanowili Żydzi w liczbie ok. pięciuset. Przed 1845 r została utworzona gmina żydowska, w której skład wchodziło 20 okolicznych miejscowości. Na północ od miasteczka założono zapewne w XIX w cmentarz żydowski o powierzchni ok 0,8 ha, później powiększony do ok 1 ha.
Pod koniec XX w powstawała idea upamiętnienia nekropolii. Dzięki zaangażowaniu profesora Jonathana Webera z Oxfordu (potomka brzosteckich Żydów) oraz fundacji rodzin Webber i Tager niezabudowany teren ogrodzono, postawiono też pomnik poświęcony pamięci wymordowanych Żydów brzosteckich i tablicę pamiątkową. Dzięki zaangażowaniu miejscowego księdza, Muzeum Okręgowego w Tarnowie oraz pomocy burmistrza odnaleziono ok 70 macew lub i ich części i ponownie umieszczono na kirkucie.
14 czerwca 2009 r. dokonano rekonsekracji cmentarza.
Na uratowanych macewach typowa dla cmentarzy żydowskich symbolika: dzban, korona, dłonie w geście błogosławieństwa, ptaki, krzew ze złamaną gałęzią. Warto zwrócić uwagę na liczne ślady kolorowych polichromii.
Należy dodać, że powstał film dokumentalny „Brzostek: historia pewnego powrotu” („A Town Called Brzostek”), w którym australijski reżyser Simon Target przedstawia profesora Jonathana Webbera, który wraca do miejscowości Brzostek, w której pochowany został jego dziadek. Gdy profesor Webber dociera do Brzostka, jedynym śladem po cmentarzu żydowskim jest niezabudowany pas zieleni. Bohater z pomocą miejscowego burmistrza, księdza i lokalnej społeczności odbudowuje dawny kirkut i doprowadza do jego rekonsekracji.
Więcej na ten temat:
http://krakow.tvp.pl/18535306/historia-pewnego-powrotu-premiera-w-muzeum-galicja
https://youtu.be/hEimaiyrmos – zwiastun filmu
English: The old jewish cemetery in Brzostek (Brzhostik [Yid], בז’וסטק-Hebrew), Dębica County, near the Pilzno-
Literatura:
Przemysław Burchard: Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990, s. 215.
Adam Bartosz: Żydowskie zabytki województwa tarnowskiego. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie i Zarząd Wojewódzki PTTK w Tarnowie, 1989, s. 38-39.
Warte odwiedzenia są także cmentarze wojenne w Brzostku z I wojny światowej.
