Tarnowiec – w tej miejscowości znajduje się skromny i mały aczkolwiek ciekawy cmentarz wojenny z I wojny światowej nr 180 założony wokół XIX kapliczki. Interesujący z kilku powodów. Jak pisze na swej stronie M.Łopata (www.cmentarze.gorlice.net.pl) pierwotnie został założony przez armię rosyjską choć ostateczna formę nadał mu Wydział Grobownictwa Kriegsgraeber – Abteilung Krakau wg projektu Heinricha Scholza. Z tyłu kapliczki do muru absydy przymocowana jest kamienna tabliczka z napisem w języku rosyjskim:
„МЫ ЛУЦШІЕ ДУШИ ПОРЫВЫ
ОТЦИЗНѢ ОТДАЕМЪ.
ВОИНЫ ! ВЫ ПАЛИ ГЕРОЙСКОЙ
СМЕРТЬЮ ВЬРНЫЕ ДО ГРОБА.”
– jedyna taka wśród wszystkich zachodniogalicyjskich cmentarzy pierwszowojennych.
Na cmentarzu tym w dwóch grobach zbiorowych i 35 pojedynczych pochowano 5 żołnierzy armii austro-węgierskiej i 34 rosyjskiej[1] z których aż 40 % jest zidentyfikowanych imiennie co jest rzadkością.
Dodać należy, że często przy opisach cmentarza powiela się informację o dwóch żołnierzach armii austriackiej pochowanych na miejscowym cmentarzu parafialnym. Chodzi o nazwiska Anton Lepucki L.I.R. 32 (Landwehr Infanterie-Regimenter Neusandez, okręg uzupełnień Nowy Sącz, Tarnów, dużą część pułku stanowili Polacy), zm. 18.06.1917 oraz Rafael Misič L.I.R. 15 zm. 3.03.1916 r. W spisie poległych J.P.Drogomira przy nazwisku Lepucki postawiono pytajnik. I chyba nie darmo, bowiem to samo imię i nazwisko oraz taka sama data śmierci widnieje w spisie pochowanych na cmentarzu nr 19 w… Tarnowcu k. Jasła tak więc może tyczyć się tej samej osoby. Wpis różni się jedynie nazwą jednostki: Ldw. Ers.B 32. Może jednak chodzić o tę samą, ponieważ skrót „Ers.B.” oznacza batalion zapasowy i może wchodzić w skład jednostki wymienionej wcześniej. Zbieżność nazw miejscowości w powiązaniu z faktem pochówku odległym w czasie od pozostałych poległych mogła przyczynić się do pomyłki. Takie były moje spostrzeżenia. Okazało się, że trafne. Na wspomnianym cmentarzu nr 19 w Tarnowcu k. Jasła pochowano m. in. 5 żołnierzy zmarłych w tej miejscowości 3 marca 1916 r.[2] oraz w 1917 r jednego żołnierza, mieszkańca sąsiedniej Wrocanki o którym pamięć była przekazywana ustnie ale także fakt ten znalazł potwierdzenie w księgach parafialnych, nazwisko żołnierza to Anton Lepucki właśnie.[3] Zważywszy na te fakty zupełnie nieuzasadnione jest dodawanie do ogólnej liczby pochowanych na cmentarzu nr 180 jeszcze dwóch poległych.
Obiekt figuruje w rejestrze zabytków, nr rej. A-425 z 2.12.1998 r.
W 2013 r za środki pozyskane przez samorząd gminy Tarnów od Wojewody Małopolskiego z funduszu na utrzymanie grobów i cmentarzy wojennych wykonano remont generalny kapliczki. Warto dodać, że kapliczka ta została ufundowana około roku 1900 przez Michała i Katarzynę Brońców.
Podążając drogą Tarnów – Tuchów warto przystanąć na chwilę (samochód wygodnie jest zaparkować na parkingu przy sklepie samoobsługowym zjeżdżając za cmentarzem w prawo) i odwiedzić ten niewielki ale całkiem interesujący cmentarz. Mnie pozostaje jeszcze ponowne sfotografowanie odremontowanej kaplicy.
Deutsch: Kriegerfriedhof aus dem Ersten Weltkrieg Nr. 180 Tarnowiec in der Nähe von Tarnów, West-Galizien, Polen. Begraben: 5. Krieger der Österreichisch-Ungarischen Armee und 34. Krieger der Russischen Armee. Entwurf : Heinrich Scholz.
[1] J. Drogomir, Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918) : wykazy poległych i zmarłych pochowanych na 400 cmentarzach wojskowych w Galicji Zachodniej. T. 1 i 2, Tarnów : Muzeum Okręgowe, 2005.
[2] Cmentarz nr 19 Tarnowiec, Dokumentacja historyczno – odtworzeniowa w opracowaniu J. Drogomira, 2012 http://bip.tarnowiec.eu/files/file/przetargi/2013/cmentarz/Dokumentacja-historyczno-odtworzeniowa.pdf
[3] http://www.jaslo4u.pl/renowacja-cmentarza-wojskowego-w-tarnowcu-newsy-jaslo-15857
Należy przyciąć gałęzie sosny od strony północnej cmentarza, gdyż ona niszczy krzyż cmentarny.