Blechnarka – cmentarz wojenny nr 49 z I wojny światowej, I Okręg Nowy Żmigród, Beskid Niski. Właściwie znajduje się 3 km od wsi na zalesionym dziś, a niegdyś odkrytym zboczu góry w pobliżu granicy polsko-słowackiej. Cmentarz projektował Dušan Jurkovič. Ogrodzony niskim poligonalnym murem. Pierwotnie w linii tylnego ogrodzenia stał pomnik w formie wydłużonej kamiennej piramidy o ściętym wierzchołku, zwieńczony kamiennym krzyżem.
W ścianie frontowej monumentu umieszczona była tablica inskrypcyjna z napisem w języku niemieckim, który w tłumaczeniu brzmi:
ZAJĘCI POKOJOWĄ PRACĄ
TRWALIŚMY W ZAŻYŁOŚCI
UKOCHANĄ ZIEMIĄ
Z WŁASNEGO CICHEGO ŚWIATA
WYRWAŁO NAS WYCIE WOJNY
WIODĄC PRZEZ NĘDZĘ, ZGRYZOTY
UPOJENIE ZWYCIĘSTWEM
W RAMIONA ŚMIERCI!
Historia remontów tego cmentarza i błędów jakie przy nich popełniono jest dość długa, więcej w tym temacie na www.cmentarze.gorlice.net.pl. Szczególnie dziś dziwią nietypowe drewniane tabliczki umieszczone po obu stronach bramy wejściowej.
Na cmentarzu w Blechnarce spoczywa 103. żołnierzy armii austriackiej, z czego 80. z nich znanych jest z nazwiska oraz 196. Rosjan, z których 6 jest znanych. Łącznie 299 poległych żołnierzy.
Austriacy pochodzili w zdecydowanej większości z:
T.K.J.R. 3 – 3 Tyrolski Pułk Strzelców Cesarskich (niem. 3. Regiment der Tiroler Kaiserjäger). Okręg uzupełnień – Triest.
I.R. 87 – 87 Pułk Piechoty Austro-Węgier (niem. Steirisches Infanterieregiment Nr. 87). Okręg uzupełnień – Celje (niem. Cilli) w Słowenii
oraz kilku znanych Rosjan z 176. Perjewołoczenskiego Pułku Piechoty z garnizonem w Czernichowie na Ukrainie i 196. Iskarskiego PP z garnizonem w Złatouście Uralu.
Zidentyfikowani żołnierze zginęli od końca lutego do początku maja 1915 r. Wielu poległo 3 kwietnia 1915 r., kiedy to miało miejsce gwałtowne uderzenie Rosjan w czasie tzw. „Bitwy Wielkanocnej” – jednej z najgwałtowniejszych i najkrwawszych w Karpatach. Przy zaledwie kilku nazwiskach widnieje data śmierci listopad i grudzień 1914.*
Jeszcze ciekawostka, w Archiwum Narodowym w Krakowie zachowały się plany z pierwotnymi pochówkami żołnierskimi w Blechnarce, trzy z nich tuż przy cerkwi oraz osiem na miejscowym cmentarzu parafialnym. Z kart ewidencyjnych poległych wynika, że groby przeniesiono na cmentarz nr 57 w Uściu Gorlickim.
Deutsch: Kriegerfriedhof aus dem Ersten Weltkrieg Nr. 49 in Blechnarka, I Kreis Żmigród, Westgalizien, Polen. Begraben: 103 Krieger der Österreichisch-Ungarischen Armee, 196 Krieger der Russischen Armee. Entwurf Dušan Jurkovič.
Inschrift: AM WERKE DES FRIEDENS WIRKEN WIR, // DER GELIEBTEN SCHOLLE // TRAULICH GESELLT; // AUS UNSEREN ENGEN // WARF UNS DAS GRAUENWOLLE // HEULEN DES KRIEGES, // TRIEB UNS DURCH NOT UND HARM // UND DEN TAUMEL DES SIEGES // IN TODESARM !
P.S. Blechnarka i cmentarz z I wojny światowej to jeden z moich ulubionych zakątków Beskidu Niskiego. Urok oraz cisza pozwalają naprawdę odpocząć.
Do celów wydawniczych posiadam więcej niepublikowanych zdjęć, w szczególności reportaż zrealizowany jesienią.
Korzystałem z: Drogomir, Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918) : wykazy poległych i zmarłych pochowanych na 400 cmentarzach wojskowych w Galicji Zachodniej. T. 3, Tarnów : Muzeum Okręgowe, 2005., Oktawian Duda Cmentarz I Wojny Światowej w Galicji Zachodniej, Warszawa 1995, Archiwum Narodowe w Krakowie, Broch Rudolf, Hauptmann Hans, „Westgalizische Heldengraeber aus den Jahren des Weltkrieges 1914-1915”, Wien 1918
