Konieczna – Beskidek cmentarz wojenny nr 46 z I wojny światowej. Okręg I Żmigród, pow. 2047 m kw., największy w tym okręgu pod względem powierzchni. Położony na wzgórzu Beskidek na wysokości 660 m n.p.m. przy granicy polsko-słowackiej, która biegnie tu grzbietem od przełęczy Beskidek, zwanej też Dujawa (547 m n.p.m.), w stronę Jaworzyny Konieczniańskiej. Projektował wybitny słowacki architekt Dušan Jurkovič. Założenie na planie krzyża łacińskiego. Poprzez taką analogię architekt zapewne chciał podkreślić świętość tego miejsca, a przez to uwznioślić śmierć poległych żołnierzy.
“IN REINER HÖHE DUFT UND GLANZ,
UMGRÜNT VON DER FREIEN BERGE KRANZ
MIT DEM FEINDE GESCHORT DEN SIE BEZWANGEN
SIND DES KAISERS SOLDATEN ZUR RUH GEGANGEN
NEUNHUNDERT SECHZEHN”
,,Tu, wśród ciemnych lasów, ziół pachnących i gór błyszczących w dali.
Dzielni żołnierze pokonawszy wroga na spoczynek się udali,,
“ZU EHREN SEINER HIER BESTATTETEN 167 HELDENSÖHNE HAT DAS DANKBARE
VATERLAND DIESIEN FRIEDHOF ERBAUT”
“IN DIESER HEISS UMSTRITTENEN ERDE
HABEN 135 RUSSISCHE SOLDATEN – IHR GRAB GEFUNDEN”
,,ERBAUT IM – JAHRE EINTAUSEND NEUNHUNDERT SECHZEHN”.
Wewnątrz wieży szyb konserwacyjny z żelazną drabinką. Obecnie wejście zamknięte jedną z tablic.
Przed wieżą jeden grób zbiorowy, pośrodku zespół grobów zbiorowych w czterech symetrycznych zespołach, groby pojedyncze w zespołach wzdłuż linii ogrodzenia. Nagrobki stanowią drewniane krzyże jedno i dwuramienne nakryte dwuspadowymi daszkami. Poniżej skrzyżowania ramion krzyża emaliowane tabliczki imienne umocowane na drewnianej tarczy w kształcie kartusza. Groby ujęte kamiennym obramowaniem.
I.R. 87 – 87 Pułk Piechoty Austro-Węgier (Steirisches Infanterieregiment Nr. 87). Okręg uzupełnień – Celje (niem. Cilli) w Słowenii
I.R. 47 – 47 Pułk Piechoty Austro-Węgier (niem. Steierisches Infanterieregiment Nr. 47) – pułk piechoty Armii Austro-Węgier. Okręg uzupełnień – Maribor (niem. Marburg) Słowenia.
O.Duda podaje ciekawostkę, że dla zachowania symetrii kompozycji a także jako rezerwa pozostawiono 4 groby „puste”.
Z pewnością jest to jeden z najpiękniejszych zachodniogalicyjskich cmentarzy z I wojny światowej.
Jeszcze słowo własne o architekturze miejsca. Dušan Jurkovič zakładając cmentarz na polu bitew zapewne myślał o nim jak o miejscu świętym. Świadczy o tym bezsprzecznie plan założenia w kształcie krzyża łacińskiego, niejako sprowadzając to miejsce do świątyni, w założeniu dominuje kierująca wzrok ku górze strzelista budowla stylistycznie przypominająca wieże kościołów karpackich. Cały więc krajobraz widziany jest jako święty. Architekt, także jako jeden z pionierów budownictwa skansenowego, wprost czerpał z architektury ludowej Karpat i często do niej się odwoływał. Nie znalazłem natomiast nigdzie nawiązań do rzekomej „prasłowiańskości” a tym bardziej do określeń typu „gontyna”, nie widzę osobiście żadnych podobieństw do wyobrażeń różnego rodzaju pogańskich kącin, tak więc posługiwanie się w opisach cmentarzy tego wybitnego słowackiego artysty neologizmami typu „gontyna” uważam za niewłaściwe. Podobnie jak nazywanie tym samym określeniem kaplicy na cmentarzu Łużna – Pustki.
Deutsch: Kriegerfriedhof aus dem Ersten Weltkrieg Nr. 46 in Konieczna, I Bezirk Żmigród, Westgalizien, Polen. Begraben: 164. Krieger der Österreichisch-Ungarischen Armee und 148. der Russischen Armee. Entwurf Dušan Jurkovič.
Korzystałem z : Drogomir, Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918) : wykazy poległych i zmarłych pochowanych na 400 cmentarzach wojskowych w Galicji Zachodniej. T. 1, Tarnów : Muzeum Okręgowe, 2005., Oktawian Duda Cmentarze I Wojny Światowej w Galicji Zachodniej, Warszawa 1995, Archiwum Narodowe w Krakowie.
