Pilzno – stary cmentarz parafialny.

Cmentarz parafialny w Pilźnie dla odróżnienia od nowszej jego części zwany dziś „Starym” tak jak inne cmentarze „nowego typu” w południowej Polsce powstał wskutek dekretu cesarza Austrii Józefa II z 1784 r. (tzw. edykt józefiński),  zgodnie z którym wszystkie cmentarze przeniesiono w „przyzwoite miejsce poza osiadłościami”. Przedtem grzebano zmarłych na cmentarzach przykościelnych, w Pilźnie miało to miejsce co najmniej do 1784 r.*

Stary cmentarz w Pilźnie należy więc do najstarszych nekropolii w Małopolsce. Stanowi świadectwo i zapis pewnej części historii miasta i przypomina o ludziach zasłużonych oraz zwykłych jego obywatelach. Warto zwrócić uwagę na inskrypcje najstarszych nagrobków na których oprócz nazwiska i dat urodzin i śmierci podawano zazwyczaj funkcję jaką pełnił dany obywatel miasta.

Nie sposób nie zauważyć kunsztu starych nagrobków, wiele z nich to piękne przykłady sztuki sepulkralnej wykorzystującej typową i uniwersalną symbolikę, która w tamtych czasach była dla ludzi czytelna, dziś już wymaga  przypomnienia. Także zaznaczająca się na przełomie XIX i XX w powszechna zmiana stosunku emocjonalnego do cmentarzy nie tylko jako miejsca pochówku ale także jako miejsca pamięci narodowej znajduje odzwierciedlenie na pilźnieńskim cmentarzu, przed odzyskaniem niepodległości było to chyba jedyne miejsce gdzie można było zamanifestować patriotyzm. Warto tutaj zwrócić uwagę na typ nagrobka nawiązującego stylem i formą do mogiły powstańczej z kopczykiem kamieni i krzyżem z surowego drzewa. Podstawa takiego nagrobka imituje kopiec z kamieni lub skałę, na nim krzyż w formie dwóch skrzyżowanych nie okorowanych odcinków pnia drzewa dodatkowo z różnymi symbolami lub motywami, np kotwicą, która symbolizuje nie tylko ufność w wierze czy oczekiwanie zbawienia ale także ufność w czasach prześladowań. Wśród pozostałych starych nagrobków także dominuje nurt historyzmu.

Uderzające jest podobieństwo nagrobków w Pilźnie do tych ze Starego Cmentarza w Tarnowie na Zabłociu. Po przyjrzeniu się sygnaturom wykonawców nagrobków okazuje się, że pochodzą one z tarnowskich warsztatów.

Na cmentarzu w Pilźnie wydzielone są dwa cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w nomenklaturze austriackiej stosowanej zresztą do dziś oznaczone numerami 236 i 237. Warto tutaj wspomnieć, że Wydział Grobów Wojennych (Kriegsgräber-Abteilung) utworzył V Okręg Cmentarny Pilzno na którego obszarze powstało 26 cmentarzy wojennych.

Należy też dodać, że w Pilźnie przy ul. Węgierskiej znajduje się także cmentarz żydowski.

Fotografowanie cmentarza „Starego” nie jest łatwe i proste z uwagi na zagęszczenie nowszych bezstylowych nagrobków psujących atmosferę zdjęcia. Niektóre interesujące przykłady architektury sepulkralnej są niedogodnie położone względem oświetlenia co sprawia trudności w należytym ich sfotografowaniu, wymagają więc one wielu jeszcze wizyt o różnych porach roku i dnia. Temat uważam dopiero za rozpoczęty i jako że mieszkam w sąsiednim mieście będę go stopniowo uzupełniał.

*wg  www.pilzno.diecezja.tarnow.pl

You may also like

• 

  Pilzno – cmentarz żydowski (kirkut) – old jewish cemetery.