Ożenna – cmentarz wojenny z I wojny światowej nr 3, gmina Krempna, Beskid Niski, Okręg I Żmigród, projektował Dušan Jurkovič.
Założony obok cmentarza greckokatolickiego oraz nieistniejącej dziś cerkwi z 1867 r. p.w. Bazylego Wielkiego na planie prostokąta i podzielony na dwie kwatery: rosyjską i austriacką. Ta pierwsza znajduje się bliżej wejścia, lecz architekt tak je odgrodził, że można na nią wejść wyłącznie z części austriackiej, wyróżniając w ten sposób miejsce pochówku zwycięskiej armii (jak słusznie zauważa M. Łopata – www.cmentarze.gorlice.net.pl). Dziś po rekonstrukcji obiektu wejście do części rosyjskiej z pominięciem drugiej części. Położona niżej i dalej od wiejskiej drogi część austriacka została także mocniej zaakcentowana architektonicznie, ściana pomnikowa upamiętniająca Austriaków nie dość, że większa to została zwieńczona trzema przestrzennymi kamiennymi krzyżami greckimi czego pomnik rosyjski nie posiadał.[1]
DER TREUEN SÖHNE DIE IHR LEBEN HINGEGEBEN HABEN
DENKT DAS VATERLAND DANKBAR UND STOLZ
WIERNYCH SYNÓW, KTÓRZY ODDALI SWE ŻYCIE,
KRYJE Z WDZIĘCZNOŚCIĄ I DUMĄ ZIEMIA OJCZYSTA
na rosyjskim zaś:
DER GEFALLENEN FEINDEN WEIHTEN MITLEID
UND MENSHLICHKEIT DIE LETZTE HEINSTATT
POLEGŁYM WROGOM MIEJSCE OSTATNIEGO SPOCZYNKU POŚWIĘCAJĄ
WSPÓŁCZUCIE I HUMANIZM JAKO WZOROWI ŻOŁNIERZE
Ogółem pochowano 423 poległych w tym 356 Rosjan i 67 żołnierzy armii austro – węgierskiej, z których 11 jest znanych z nazwiska. Często podaje się, że znany jest jeden Rosjanin, owszem jego nazwisko ma rosyjskie brzmienie, jednak J. Drogomir podaje jego austriacką przynależność armijną, według zachowanych planów spoczywa w kwaterze austro – węgierskiej.[2] Należy pamiętać, iż do c. k. armii wcielano także Ukraińców. Przynależność pułkowa jest znana i pewna tylko w przypadku jednego żołnierza – I.R. 47 – 47 Pułk Piechoty Austro-Węgier (niem. Steierisches Infanterieregiment Nr. 47) – pułk piechoty Armii Austro-Węgier. Okręg uzupełnień – Maribor (niem. Marburg) Słowenia.
Cały obiekt był mocno zdewastowany, w latach 2003 – 2006 dzięki staraniom Stowarzyszenia Miłośników Krempnej i Okolicy ze środków Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego i Austriackiego Czarnego Krzyża przeprowadzono remont. Jedynym jego niedociągnięciem wydaje się być jedynie umieszczenie krzyży na ścianie pomnikowej w rosyjskiej kwaterze. 23 września 2006 r. poświęcono odnowiony cmentarz. Oprócz lokalnych władz w uroczystości udział wzięły delegacje z Austrii, Słowacji i Ukrainy w tym przedstawiciele rodzin poległych żołnierzy.
Deutsch: Kriegerfriedhof aus dem Ersten Weltkrieg Nr. 3 in Ożenna, I Kreis Żmigród, Westgalizien, Polen. Begraben: 67 Krieger der Österreichisch-Ungarischen Armee, 356 Krieger der Russischen Armee. Entwurf Dušan Jurkovič.
[1]Dulla Matúuš (spolupráca H. H. Moravčíková a B. Hochel): Vojenské cintoríny v západnej Haliči. Dušan Jurkovič 1916/1917. Sprievodca. Bratislava, VŠVU, 2002
[2] Jerzy Drogomir: Polegli w Galicji Zachodniej 1914—1915 (1918). Wykazy poległych, zmarłych i pochowanych na 400 cmentarzach wojskowych w Galicji Zachodniej. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie tom I, 1999, s. 207-209. ISBN 83-85988-26-2.
Mirosław Bystrek
