cmentarz z I wojny światowej Brzostek

Brzostek cmentarz nr 223 – Kriegerfriedhof

Brzostek – cmentarz wojenny z I wojny światowej nr 223, V Okręg Pilzno. Nietrudno do niego trafić, bowiem znajduje się na wprost drogi prowadzącej do cmentarza parafialnego, przy którym został umiejscowiony.

Założony wg projektu Gustava Rossmanna na planie wydłużonego trapezu zyskał piękną oprawę architektoniczną za sprawą pomnika głównego. Zbudowany  w formie wysokiej steli zwraca uwagę starannością wykonania całości, a zwłaszcza rzeźby głowy Chrystusa w koronie cierniowej we wnęce. I ten to element jest najbardziej charakterystyczny i zapada w pamięć odwiedzającego.

Z przodu do cokołu przylega tumba z inskrypcją. Uwieczniono na niej nazwiska dwóch pochowanych. Są to: Hpt. (kapitan) Oskar Konrad Olbrich z jednostki I.R. 18 zmarły 12.05.1915 – wg planu pochowany w miejscu pomnika oraz Ltn. Sigismund Lein L.I.R. 71 zm. 07.05.1915 r. (por. Zikmund Lein, prawdopodobnie jednak z I.R. 21)[1] pochowany w pierwszym grobie na prawo od pomnika.[2]

Napis mówi także o 65 żołnierzach armii austro-węgierskiej oraz 97 Rosjanach, którzy zginęli podczas ciężkich walk w Brzostku w maju 1915 r.

I tu napotkałem na mały problem, często podaje się liczbę 65 żołnierzy austriackich pochowanych na tym cmentarzu. Informację z pomnika należałoby czytać tak: Hptm. Olbrich, Ltn. Lein oraz 65 innych żołnierzy austro-węgierskich… Dla mnie takie rozumowanie wydaje się logiczne i wręcz oczywiste, zwłaszcza że znajduje potwierdzenie w spisie poległych Drogomira*, wg którego pochowano tutaj 67 żołnierzy austriackich w tym 64 znanych z nazwiska i znajdujących się w wymienionym wykazie.

Pochowani żołnierze pochodzili m.in. z następujących jednostek:

I.R. 18 – 18 Pułk Piechoty Austro-Węgier (niem. Böhmisches Infanterieregiment Nr. 18). Okręg uzupełnień – Sadowa (Königgrätz)

I.R. 21 – 21 Pułk Piechoty Austro-Węgier (niem. Böhmisches Infanterieregiment Nr. 21). Okręg uzupełnień – Czasław (Caslau)

I.R. 36 – 36 Pułk Piechoty Austro-Węgier (Böhmisches Infanterieregiment Nr. 36).  Mladá Boleslav (niem. Jungbunzlau).

I.R. 59 – 59 Pułk Piechoty Austro-Węgier (niem. Salzburg-oberösterreichisches Infanterieregiment Nr. 59). Okręg uzupełnień – Salzburg.

I.R. 62 – 62 Pułk Piechoty Austro-Węgier (niem. Ungarisches Infanterieregiment Nr. 62). Okręg uzupełnień – Târgu Mureș (węg. Marosvásárhely)

Należy także zwrócić uwagę, że często w literaturze i w internecie błędnie jest podawana numeracja cmentarza jako 225. W archiwalnym wykazie cmentarzy (załącznik II u Drogomira) widnieje numer 223, którego identyfikuje przypisana liczba poległych. U Brocha i Hauptmanna[3] do obiektu nr 223 jest przypisana liczba 4 grobów zbiorowych i 19 pojedynczych co by się zgadzało, natomiast na załączonym planie widnieje inne oznaczenie (to nie jedyna pomyłka na planach u tych autorów) i chyba stąd często błędnie, jak się wydaje, przypisuje się do tej nekropolii nr 225.

Cmentarz w dobrym stanie i zadbany. Brak jedynie emaliowanych tabliczek imiennych na nagrobkach. A szkoda, bo przecież przykładano dużą wagę do identyfikacji pochowanych, co miało także znaczenie nie tylko dla rodzin poległych, ale także wymiar symboliczny.

Mam także dwie krytyczne uwagi. Często za tylnym ogrodzeniem cmentarza tuż pod pomnikiem wyrzucane są śmieci. A warto dodać, że tylna ściana pomnika też została ładnie zaprojektowana i wykonana oraz stanowi istotny element całości.

Druga sprawa to niefortunne miejsce umieszczenia współczesnej tablicy informacyjnej. Ulokowano ją z przodu cmentarza przy furcie, burząc kompozycję cmentarza i wręcz przysłaniając widok na część wewnętrzną. Podążając drogą, rzuca nam się w oczy nowoczesna tablica zamiast pomnika centralnego. Czyżby umieszczający tablicę chciał się sam bardziej upamiętnić od architekta oraz spoczywających? Czy nie można znaleźć miejsca bardziej dyskretnego? Tablica wręcz uniemożliwia sfotografowanie całości wraz z przednią częścią ogrodzenia.

Cmentarz wojenny nr 223 w Brzostku z pewnością należy do bardziej interesujących cmentarzy z I wojny światowej w tym okręgu.

Deutsch: Kriegerfriedhof aus dem Ersten Weltkrieg Nr. 223 Brzostek, V Kreis Pilzno, Westgalizien, Polen. Begraben: 67*. Krieger der Österreichisch-Ungarischen Armee, 97. Krieger der Russischen Armee. Entwurf Gustav Rossmann.

[1]Válečné cesty 21. pěšího pluku čáslavského v 1. světové válce

[2]J. Drogomir, Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918): wykazy poległych i zmarłych pochowanych na 400 cmentarzach wojskowych w Galicji Zachodniej. T. 2, Tarnów: Muzeum Okręgowe, 2005.

[3]Broch R., Hauptmann H., Die Westgalizischen Heldengräber aus den Jahren des Weltkrieges 1914-1915, Kraków, Wien 1918

You may also like

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Scroll to Top
Przewiń do góry