Ołpiny cmentarz wojenny nr 34

Ołpiny, gmina Szerzyny, powiat tarnowski. Cmentarz z I wojny światowej położony na na wzgórzu wśród pól ok. 1,5 km na południe od wsi. Dojście wskazuje typowy austriacki słup. Obiekt dość duży, zajmuje powierzchnię 2700 m kw., projektował Johann Jäger.

Niezwykle interesujący jest plan założenia: równoramienny krzyż nałożony na okrąg tak, że jego ramiona nieznacznie wychodzą poza obręb koła. Nasuwa się tu na myśl odniesienie do jednego z najstarszych symboli indoeuropejskich: krzyża solarnego (najbardziej rozpowszechnionego jako krzyż celtycki ale znanego także plemionom słowiańskim i germańskim). Symbolizować może szczególny związek nieba i ziemi, cztery strony świata, cztery przenikające się wartości. Patrząc na plan cmentarza zauważyć można, że przerwy między pogrupowanymi grobami układają się w krzyż właśnie łącząc wystające poza obręb koła prostokąty.

Ogrodzony wysokim masywnym murem kamiennym, wejście od strony północnej w formie dwuskrzydłowej furty z żelaznych prętów ujętej pomiędzy wysokimi pylonami, na dwuskrzydłowych wrotach z prętów żelaznych intrygujący motyw krzyża solarnego, przy czym krzyż wpisany jest w okręg zniekształcony na podobieństwo  tarczy normańskiej (spiczasto zakończony dół, półokrągła góra). Projektant cmentarza nawiązuje do starej symboliki solarnej i być może rycerskiej.

Budowy tej wojennej nekropolii nie dokończono, w jej środku miał stanąć wysoki czworoboczny obelisk z dużymi kamiennymi krzyżami na licach ścian. Dziś jego ponumerowane elementy w postaci obrobionych bloków kamiennych zalegają na cmentarzu sprawiając mylne wrażenie zniszczenia. Na pomniku  miała być wmurowana tablica z inskrypcją w języku niemieckim:

Waffenbrüder aus Süd und Nord
Rangen den Feind zur Erde,
Schritten zur ewigen Heimat fort,
Ließen als Erbe zurück euch das Wort,
Das heilige: Stirb und werde!^[1]

co w tłumaczeniu miało znaczyć:

”Towarzysze broni z południa i północy,
Powaliwszy wroga na ziemię,
Odeszli do wiecznej ojczyzny,
Święte słowa zostawiając w dziedzictwie: Umrzyj i bądź!”

Układ grobów radialny, na mogiłach nagrobki w postaci krzyży żelaznych różnych kształtów; jedno i dwuramienne, z ramkami u podstawy i bez ramek, z listew zakończonych prosto oraz rozdwojonymi zakończeniami, wszystkie posadowione na niewielkich betonowych postumentach.

W 36 mogiłach zbiorowych i 127 pojedynczych pochowano łącznie 577 żołnierzy, w tym 127 żołnierzy armii austro-węgierskiej, 84 niemieckiej i 366 rosyjskiej. Znanych z nazwiska jest 111.^[2] Polegli z armii austriackiej pochodzili m. in. z
– 33 Pułk Piechoty k.k. Landwehry (niem. 33. Landwehrinfanterieregiment Stryj lub 33 Landwehr Infanterie-Regimenter Stryj) z okręgiem uzupełnień – Stryj, Sambor.
– 18 Pułk Piechoty k.k. Landwehry (niem. 18. Landwehrinfanterieregiment Przemysl lub 18 Landwehr Infanterie-Regimenter Przemysl), okręg uzupełnień – Przemyśl oraz Sanok.
– k. u. k. Böhmisches Feldjägerbataillon Nr. 12 (Cesarscy i królewscy strzelcy polni), okręg uzupełnień Jungbunzlau (dziś Mladá Boleslav)
Niemieccy żołnierze pochodzili głównie z:
– 1 Pułk Grenadierów Gwardii im. Cesarza Aleksandra (niem. Kaiser Alexander Garde-Grenadier-Regiment Nr. 1)
– 2 Pułk Grenadierów im. Króla Fryderyka Wilhelma IV (1 Pomorski) – (niem. Königlich Preußisches Grenadier-Regiment König Friedrich Wilhelm IV. (1. Pommersches) Nr. 2) – z garnizonem w Szczecinie

– 4 Pułk Grenadierów Gwardii im. Królowej Augusty – (niem. Königin Augusta Garde-Grenadier-Regiment Nr. 4
oraz Rosjanie: z pułków piechoty nr 105, 107, 123, 205.

Obecnie (wiosna 2014) kontynuowany jest remont a właściwie odbudowa ogrodzenia cmentarza, uporządkowano też kamienne bloki z których miał składać się pomnik.

Deutsch: Soldatenfriedhof aus dem Ersten Weltkrieg Nr. 34 in Ołpiny, II Bezirk Jasło, Westgalizien (heute Kleinpolen), Polen.  Begraben: 84. Krieger der Deutschen Armee, 127. Krieger der Österreichisch-Ungarischen Armee und 366. der  Russischen Armee. Entwurf Johann Jäger.

^[1]Broch R., Hauptmann H., Die Westgalizischen Heldengräber aus den Jahren des Weltkrieges 1914-1915, Kraków, Wien 1918
^[2]J. Drogomir: Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918). Wykazy poległych, zmarłych i pochowanych na 400 cmentarzach wojskowych w Galicji Zachodniej. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie tom I, 1999, s. 294 – 297. ISBN 83-85988-26-2.

You may also like

• 

  Ołpiny – cmentarz wojenny nr 35.
• 

  Ołpiny – cmentarz żydowski (kirkut).