Golanka cmentarz wojenny nr 147

Golanka – cmentarz wojenny z I wojny światowej nr 147, VI Okręg Tarnów, gmina Gromnik. Położony na zalesionym zboczu wzgórza nad doliną rzeki Białej, przysiółek Ptasi Dzioł. Powierzchnia 357 m kw. Projektował Heinrich Scholz. Założony na planie zbliżonym do półkola, groby rozmieszczono promieniście w trzech półokręgach oraz równolegle do tylnej ściany cmentarza. Pośrodku wysoki, betonowy krzyż w charakterze pomnika centralnego. Z ogrodzenia zachowały się słupki flankujące wejście.

Nagrobki to duże ażurowe żeliwne krzyże łacińskie i dwuramienne na betonowych cokołach, małe krzyże żeliwne „austriackie” oraz dwuramienne na niewielkich betonowych cokołach oraz krzyże z płaskowników z charakterystyczną glorią i prostokątną ramką u podstawy. W 8 mogiłach zbiorowych i 49 pojedynczych pochowano 108 poległych. Z 74 żołnierzy armii austro-węgierskiej 42 jest znanych z nazwiska, w większości przynależeli oni do 80 Pułku Piechoty (niem. Galizisches Infanterieregiment Nr. 80), w czasie I wojny światowej noszącego imię Wilhelm Ernst Großherzog v. Sachsen-Weimar-Eisenach, Herzog zu Sachsen. Okręg uzupełnień – Złoczów, skład narodowościowy stanowili Rusini (68%) i Polacy (25%). Wszyscy zginęli 2 maja 1915 r. Ponadto przy części poległych widnieje data śmierci 28.12.1914 r. Przy trzech nazwiskach podano przynależność do 31 Pułku Piechoty k.k. Landwehry (niem. 31. Landwehrinfanterieregiment Teschen lub 31 Landwehr Infanterie-Regimenter Teschen) – przemianowany później na 31 Schützen-Regimenter Teschen. Z 34 żołnierzy rosyjskich tylko jeden znany jest z nazwiska.

Cmentarz w Golance obecnie otacza las, wygląda jakby był pozostawiony sememu sobie, kamienie porasta mech, pochylone nagrobki, rdza pożerająca żeliwne krzyże, ledwo czytelne oryginalne tabliczki inskrypcyjne przenoszą myśli w czas epoki. Dodatkowo wrażenie pogłębia głęboki jar, którego stroma ściana znajduje się tuż za nagrobkami… Obiekt ten nie jest łatwy do odnalezienia, znane mi mapy jakby wprowadzały w błąd znacząc położenie blisko rzeki, zważyć jednak trzeba, że wzgórze jest naprawdę strome i to co w płaszczyźnie wydaje się niedalekie w rzeczywistości leży znacznie wyżej. We wsi znak kieruje nas na drogę, którą mamy się udać, (uwaga: droga bardzo stroma, szczególnie po deszczu należy zachować ostrożność) mniej więcej na wysokości 2/3 wzgórza po lewej stronie zobaczymy tabliczkę informującą o cmentarzu. Tu wypatrujemy ledwie widocznej zarośniętej leśnej drogi.

Kiedy pytałem o drogę we wsi, spotkałem uprzejmego pana, który jak się okazało jest radnym. Od Niego dowidziałem się, że planowany jest remont cmentarza. Wiadomość oczywiście cieszy, a ja tym bardziej mam satysfakcję z uwiecznienia jeszcze stanu w jakim zachowała go sama przyroda.

Deutsch: Kriegerfriedhof aus dem Ersten Weltkrieg Nr. 147 Golanka in der Nähe von Gromnik, West-Galizien, Polen. Begraben: 74. Krieger der Österreichisch-Ungarischen Armee und 34. Krieger der Russischen Armee. Entwurf: Heinrich Scholz.

^[1] J. Drogomir, Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918) : wykazy poległych i zmarłych pochowanych na 400 cmentarzach wojskowych w Galicji Zachodniej. T. 2, Tarnów : Muzeum Okręgowe, 2005. s. 85 – 86.

^[2]Oktawian Duda Cmentarz I Wojny Światowej w Galicji Zachodniej, Warszawa 1995, s.230 – 231.

Mirosław Bystrek