Łużna – Pustki, cmentarz wojenny z I wojny światowej nr 123, największy, jeden z najbardziej urokliwych i interesujących cmentarzy Zachodniej Galicji. IV Okręg Łużna. Położony na zboczu wzgórza Pustki (440 m n.p.m.), miejscu walk o wzgórze będące jednym z najważniejszych punktów oporu armii rosyjskiej. O zaciętości walk świadczy liczba poległych. Projekt Jan Szczepkowski oraz Dušan Jurkovič.
Architekt Jan Szczepkowski wykorzystał ukształtowanie terenu, zakładając nekropolię w swobodnym układzie kompozycyjnym. Na osobnych polanach zalesionego zbocza starannie rozmieszczono zespoły w większości pojedynczych grobów pogrupowane według przynależności armijnej, narodowościowej, a także rodzaju broni oraz poszczególnych jednostek. Każda z grup ma indywidualny charakter głównie za sprawą oryginalnych pomników otoczonych drewnianymi krzyżami na mogiłach z kamiennym obramowaniem. Zespoły te połączone są krętymi alejami, zadbano o atmosferę cmentarza, budując nie tylko kamienne schody, ale i małe tarasy, galeryjki niczym symboliczne elementy warowni z niskimi balustradami. Na pomnikach często spotykanym symbolem jest krzyż grecki, najciekawszym jednak jest rzeźba na dwóch pomnikach w kształcie korony św. Stefana dla uhonorowania i podkreślenia licznie tu spoczywających Węgrów.
Na szczycie wzgórza miał stanąć kamienny monument, lecz gdy Szczepkowski został odwołany zadanie dokończenia cmentarza objął Dušan Jurkovič. Jego dziełem była wysoka na 24 m monumentalna wręcz drewniana kaplica nazywana często gontyną. Pamiętać jednak należy, że określenie „gontyna” jest neologizmem a sam architekt w planach posługiwał się terminem „Kapelle”. Styl budzi skojarzenia ze „stylem prasłowiańskim” jak to często jest określane, trudno jednak o jakieś źródła to potwierdzające. Jurkovič bez wątpienia i inspirował się budownictwem Słowacji i Moraw a szerzej Karpat. Wewnątrz umieszczono dużych rozmiarów rzeźbę Chrystusa dźwigającego krzyż. Na górę prowadziły schody, gdzie było puste pomieszczenie z oknem wychodzącym na południe. Architekt z pewnością docenił widok rozpościerający się ze wzgórza Pustki. Niestety budowla spłonęła w 1985 r. w niejasnych okolicznościach, pozostała po niej tylko kamienna podmurówka.
Współczesnym elementem architektonicznym cmentarza na Pustkach jest postawiony w 80-tą rocznicę Bitwy Gorlickiej pomnik ufundowany przez wojsko węgierskie.
Na cmentarzu spoczywa 912 żołnierzy armii austro-węgierskiej, 65 niemieckiej i 227 rosyjskiej. Łącznie 1204, z których 649 jest znanych z nazwiska. [1]
Blisko połowa pochowanych to Polacy z czterech pułków piechoty: 20. nowosądeckiego, 56. wadowickiego, 57. tarnowskiego i 100. cieszyńskiego p.p.
W 2014 r. kaplicę odbudowano wg oryginalnych planów oraz przeprowadzono remont generalny całego cmentarza (prace bliskie ukończenia – koniec 2014 r.). Dokonano także wycinki drzew z terenu cmentarza.
Myślę, że nie trzeba dodawać, jak bardzo cmentarz ten jest godzien odwiedzenia.
Deutsch: Kriegerfriedhof aus dem Ersten Weltkrieg Nr 123 Łużna-Pustki (Pustki-Höhe), IV Kreis Łużna, West-Galizien, Polen. Begraben: 912. Krieger der Österreichisch-Ungarischen Armee, 65. Krieger der Deutschen Armee und 227. Krieger der Russischen Armee. Entwurf Jan Szczepkowski und Dušan Jurkovič – Kapelle. Andere Soldatenfriedhöfe 1 Weltkrieg in Polen – StareCmentarze.pl
[1] J. Drogomir, Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918) : wykazy poległych i zmarłych pochowanych na 400 cmentarzach wojskowych w Galicji Zachodniej. T. 1, Tarnów : Muzeum Okręgowe, 1999, s. 583-598
świetne zdjęcia. chciałem poinformować, że część z nich jest już nieaktualnych (fundamenty gontyny) bo są już nowe wylane a do końca września będzie stać odbudowana gontyna, królując nad cmentarzem, który także ma być wyremontowany. Wszystko za kwote 2 mln zł, prace rekonstrukcyjne gontyny trwają i są intensywne. Pozdrawiam i życze wielu bdb zdjęć!